ژئوپلتیک؛ فرصت طلایی ایران در شانگهای

«نورلان یرمک‌بایف» می‌گوید ایران با منابع طبیعی غنی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، در جایگاه مناسبی برای تبدیل شدن به یک مرکز تجارت، سرمایه‌گذاری، همکاری انرژی و حمل‌ونقل قرار دارد و همکاران ایرانی ما اکنون پیشنهادهایی برای ارائه چنین فرصت‌هایی به کشورهای آسیای مرکزی مطرح کرده‌اند.

به گزارش ایرنا، سازمان همکاری شانگهای (SCO) در سال ۲۰۰۱ با هدف تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی تأسیس شد و ایران از سال ۲۰۰۵ به‌عنوان عضو ناظر در این سازمان حضور داشت. درخواست ایران برای عضویت کامل در سال ۲۰۰۸ مطرح شد، اما به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و برخی ملاحظات سیاسی، این فرآیند تا سال‌ها به تعویق افتاد. با رفع برخی موانع و حمایت کشورهای عضو، بویژه چین و روسیه، ایران در سپتامبر ۲۰۲۱ در اجلاس دوشنبه به‌عنوان عضو کامل پذیرفته و فرآیند الحاق رسمی در ژوئیه ۲۰۲۳ تکمیل شد.

عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای فرصت‌های جدیدی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی، تجاری و امنیتی با کشورهای عضو، از جمله چین، روسیه، هند و کشورهای آسیای مرکزی، فراهم کرده است. این عضویت به ایران امکان می‌دهد تا در پروژه‌های منطقه‌ای مانند ابتکار کمربند و جاده مشارکت فعال‌تری داشته باشد و از ظرفیت‌های سازمان برای مقابله با تحریم‌های غربی بهره ببرد. با این حال، چالش‌هایی نظیر تفاوت‌های سیاسی بین اعضا و نیاز به هماهنگی بیشتر برای بهره‌برداری کامل از این فرصت‌ها همچنان پیش روی ایران قرار دارد.

جریان آزاد کالا و خدمات هدف کنونی شانگهای

نورلان یرمک‌بایف، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای در حاشیه مجمع گفت‌وگوی تهران در گفت‌وگو با ایرنا و در پاسخ به این سؤال که جایگاه سازمان همکاری شانگهای را در توسعه مراودات تجاری بویژه در یک دهه اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا این سازمان توانسته به یک اتحادیه تأثیرگذار اقتصادی در سطح جهان تبدیل شود، گفت: «ما اکنون هدفی را در سازمان همکاری شانگهای (SCO) تعیین کرده‌ایم تا به‌تدریج به سمت جریان آزاد کالا، سرمایه و خدمات حرکت کنیم. این هدف کنونی ماست و معتقدیم که تلاش‌های زیادی برای تسهیل تجارت بین کشورهای عضو در حال انجام است. این موضوع یکی از اولویت‌های ما در زمینه تجارت و همکاری اقتصادی است.» وی ادامه داد: «در این راستا، باید به ابتکار پاکستان برای آماده‌سازی امضای توافقنامه‌ای بین‌دولتی برای تسهیل تجارت اشاره کنم. همچنین، پایگاه داده‌ای برای اولویت‌های اقتصادی و پلتفرم‌های آنلاین برای تسهیل تجارت الکترونیک بین کشورهای عضو ایجاد شده است. علاوه بر این، یک منطقه ویژه برای همکاری تجاری و اقتصادی در مرکز SCO چین که در سنگاپور مستقر است، راه‌اندازی شده و این مرکز در سال گذشته و امسال دو بار پلتفرم‌های تجارت مد را برگزار کرده تا به صادرکنندگان کمک کند محصولات خود را در بازارهای کشورهای عضو تبلیغ کنند.»

ایران ابتکارات عملی و مفیدی ارائه کرده بود

دبیرکل سازمان همکاری شانگهای در پاسخ به این سؤال که با توجه به عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، چه ظرفیت‌هایی برای جمهوری اسلامی ایران در این زمینه بویژه جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد، گفت: «ایران از دو سال قبل به عضویت کامل این سازمان درآمد و پیش از آن، به‌عنوان ناظر، ابتکارات عملی و مفیدی را ارائه کرده بود. از جمله این ابتکارات می‌توان به ایجاد یک مرکز انرژی، طراحی سیستمی برای تجارت انرژی الکتریکی، تأسیس نهادی برای تأمین امنیت پروازهای هوایی و ایجاد پلتفرمی برای تبادل فناوری در حوزه انرژی اشاره کرد. این پیشنهادها اکنون در حال بررسی توسط کشورهای عضو هستند.»

ایده‌های ایران در حال بررسی است

وی ادامه داد: ایران با منابع طبیعی غنی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، در جایگاه مناسبی برای تبدیل شدن به یک مرکز تجارت، سرمایه‌گذاری، همکاری انرژی و حمل‌ونقل قرار دارد. برای مثال، ایران می‌تواند کوتاه‌ترین و سریع‌ترین مسیر دسترسی به بنادر دریایی را برای کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی فراهم کند.

همکاران ایرانی ما اکنون پیشنهادهایی برای ارائه چنین فرصت‌هایی به کشورهای آسیای مرکزی مطرح کرده‌اند، از جمله امکان دسترسی به بنادر در سواحل ایران و حتی ایجاد بنادر اختصاصی برای این کشورها. این ایده‌ها و پیشنهادها در حال بررسی هستند.

یرمک بایف گفت: «از سوی دیگر، ایران از عضویت در سازمان همکاری شانگهای بهره‌مند خواهد شد، زیرا این سازمان دارای مقرراتی است که سرمایه‌گذاری، تجارت، همکاری اقتصادی و حمل‌ونقل را تسهیل می‌کند. به‌عنوان مثال، توافقی برای ایجاد شرایط مطلوب برای حمل‌ونقل جاده‌ای بار وجود دارد که مسیرها، نقاط بازرسی و مجوزهای تسهیل‌کننده حمل‌ونقل را مشخص می‌کند. همچنین، نهادها و مقررات ویژه‌ای در SCO برای تسهیل سرمایه‌گذاری و همکاری وجود دارد.»

به گفته وی، سال گذشته، انجمنی از سرمایه‌گذاران تأسیس شد که اگرچه در مراحل اولیه و اطلاع‌رسانی است، اما فعالیت خود را آغاز کرده است.

در حال تسهیل مسیر سرمایه‌گذاری هستیم

وی افزود: «ما همچنین در حال تدوین مجموعه‌ای از اقدامات برای تسهیل سرمایه‌گذاری هستیم. قزاقستان پیشنهاد برگزاری نشستی با حضور مدیران بنادر و مراکز لجستیک را مطرح کرده و اخیراً پایگاه داده‌ای از اولویت‌های اقتصادی ایجاد شده که اطلاعات بیشتری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. عضویت در سازمانی مانند SCO، کشورهای عضو را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند. جلسات رسمی منظم بین وزارتخانه‌ها، شورای تجاری و برگزاری نشست‌های تجاری، فرصت‌های بیشتری برای جذب سرمایه‌گذاران، بویژه از کشورهای عضو SCO، فراهم می‌کند.»

دبیرکل سازمان همکاری شانگهای همچنین در پاسخ به این سؤال که در ماه‌های اخیر و با روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، شاهد تشدید جنگ تعرفه‌ها در نظام تجارت و اقتصاد جهانی هستیم؛ این تنش تجاری چه تأثیری بر آینده تجارت خواهد داشت و آیا سازمان همکاری شانگهای این امکان را دارد که از شرایط پیش آمده برای ارتقای جایگاه خود و پذیرش اعضای جدید بهره‌گیری کند، گفت: «ما حدود یک ماه پیش، بیانیه‌ای در حمایت از نظام تجارت چندجانبه مبتنی بر قوانین سازمان تجارت جهانی (WTO) با نقش هماهنگ‌کننده اصلی WTO صادر کردیم تا زنجیره‌های تأمین پایدار و باثبات حفظ شوند.»

روزنامه ایران