پیروز پای میز

  چرا بحث بازگشت به گفت‌وگو، درست پس از پایان «جنگ ۱۲‌روزه ایران و رژیم صهیونیستی»، دوباره به تیتر یک اتاق‌های فکر تهران و واشنگتن تبدیل شده است؟ از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ روزی که آخرین موج موشک‌های ایرانی شلیک شد و ابهت سامانه دفاعی دشمن در کل دنیا فرو ریخت، جغرافیای امنیتی منطقه زیرورو شده است. تحولی که شکل و محتوای هر میز مذاکره آینده را متحول می‌کند. واکنش بازارهای انرژی، جهش بی‌سابقه بیمه کشتیرانی و تشکیل نشست اضطراری شورای همکاری خلیج فارس نشان داد نبرد اخیر تنها کشاکش تهران و تلاویو نبود، بلکه لرزه‌ای در نظم منطقه ای و جهانی انداخت. از همین منظر، هر گفت‌وگوی آتی نه از سر ضعف، بلکه امتداد همان برتری میدانی است.

  فروریختن دکترین «مصونیت مطلق»

حمله هماهنگ ایران دو ستون امنیت اسرائیل ــ «تفوق هوایی» و «مصونیت جغرافیایی» ــ را ظرف کمتر از دو هفته در هم شکست. برای نخستین‌بار از ۱۹۴۸، تلاویو هم‌زمان آژیر ممتد، اختلال گنبد آهنین و پخش زنده  ناتوانی خود در شبکه‌های اجتماعی را تجربه کرد. بر پایه  گزارش مؤسسه واشنگتن، بیش از ۴۰ درصد سامانه‌های رهگیر یا خسته بودند یا زیر حمله  سایبری از کار افتادند؛ ترکیبی که نشان می‌دهد تهدید موشکی، پهپادی و سایبری به سطح هم‌زمان رسیده است. نتیجه روشن است: رژیم صهیونیستی وارد عصر «ضربه‌پذیری دایمی» شده؛ عصری که در آن هزینه  بازدارندگی از تل‌آویو به واشنگتن منتقل می‌شود  و همه این ها در صورت انجام هر مذاکره ای قابل نقد کردن به نفع ایران است.

از میدان به میز

انسجام داخلی از راهپیمایی‌های میلیونی تا همراهی منتقدان نظام پشتوانه‌ای اجتماعی آفرید که اکنون بر اردوگاه مقابل سایه انداخته است. در سطح منطقه‌ای نیز بازیگران میانه‌روِ حاشیه  خلیج فارس دریافتند دوران  یک‌طرفه بودن هزینه  تقابل با تهران پایان یافته و مشوق‌هایی برای میانجی‌گری پیشنهاد می‌کنند تا بی‌ثباتی اقتصادی گریبان‌گیرشان نشود. به زبان ساده، دیپلماسی امروز پشتوانه‌ای از قدرت سخت دارد که در سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.

 تصمیم‌سازی در سطح عالی

لغزش تحلیلی رایج در برخی رسانه‌ها، فروکاستن روند مذاکره به تصمیم وزارت خارجه است؛ حال‌آنکه سقف و کف امتیازدهی در شوراهای عالی با حضور فرماندهان ارشد، رؤسای سه قوه و بررسی نظرات رهبر انقلاب تعیین می‌شود. اگر امروز وزیر خارجه چراغ سبز بررسی طرح نشان می‌دهد، به معنای آن است که اتاق تصمیم پس از ارزیابی موازنه قدرت به جمع‌بندی رسیده است. رسانه‌های داخلی باید بدانند شخصی‌سازی پرونده و استفاده از آن برای تسویه حساب های سیاسی، هم سرمایه انسجام را می‌فرساید و هم نزد طرف مقابل دستاورد میدان را کم‌رنگ جلوه می‌دهد.

 فرصت متقارن، تهدید نامتقارن

واشنگتن در آستانه انتخابات ۲۰۲۶ برای مهار جهش قیمت انرژی ناگزیر از کنترل تنش است. در مقابل، تهران منطق «بده‌بستان مرحله‌ای» را به‌خوبی می‌شناسد: توقف حملات، آزادسازی بخشی از منابع ارزی و کاهش مراحل بعدی غنی‌سازی در برابر رفع هدفمند تحریم‌ها. تفاوت امروز با مذاکرات ۱۳۹۴ و ۱۴۰۲ آن است که بازگشت به نقطه صفر دیگر موضوعیت ندارد. هر سازوکار راستی‌آزمایی باید تضمین کند در صورت نقض، طرف مقابل با پاسخ متناسب روبه‌رو خواهد شد. ترامپ می‌داند هر شکست دیپلماتیک سوخت تبلیغاتی رقیب جمهوری‌خواه است؛ تهران هم برگ برنده خود از این جنگ را حتما پای میز استفاده خواهد کرد.

 مدیریت روایت پیروزی

در عصر پساروایت، یک تصویر و یک تیتر می‌تواند دستاورد نظامی را بی‌اثر کند. اگر رسانه‌های داخلی پیشاپیش «عقب‌نشینی» یا «خستگی استراتژیک» را القا کنند، تصویر پیروزی فرو خواهد ریخت. مأموریت فعالان سیاسی و نخبگانی در این مقطع، تبیین مفهوم دیپلماسیِ پس از پیروزی است. مذاکره احتمالی ادامه منطقی عملیات نظامی با ابزارهای سیاسی است، نه فرار از بن‌بست. برچسب‌هایی چون مذاکره تحمیلی  ناخواسته بلندگوی شبکه ضدروایت می‌شود.

دیپلماسی، امتداد قدرت

کلاوزویتس می‌گفت جنگ ادامه سیاست با ابزارهای خشن است. خرداد ۱۴۰۴ نشان داد دیپلماسی نیز ادامه همان جنگ با زبان قرارداد است. جمهوری اسلامی اکنون می‌تواند هم بر برگ‌های میدان و هم بر برگ‌های میز خواسته های خودش را به طرف مقابل تحمیل کند. توان ضربه‌زنی دقیق، همراه با ظرفیت طولانی‌کردن هزینه درگیری برای آمریکا و اسرائیل، فضایی ساخته که مذاکره را به ابزاری برای تحکیم پیروزی بدل می‌کند نه پوششی برای عقب‌نشینی. جنگ ۱۲ روزه تنها فصلی از منازعه ایران و آمریکا بود. فصلی که حتی با امضای توافق نیز بسته نمی‌شود و به مرحله بازدارندگی هوشمند وارد خواهد شد.

عراقچی:   شرط هر مذاکره ای پذیرش غنی سازی است

همزمان سیدعباس عراقچی، رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در نشست با سفیران و روسای نمایندگی‌های خارجی مقیم تهران، به موضوعات مهم و مختلفی از جمله نحوه همکاری با آژانس اتمی و  کم و کیف مذاکرات احتمالی با واشنگتن  سخن گفت. او در بخشی از سخنان خود با اشاره به این که ایران  همچنان عضو متعهد به ان پی تی است، تصریح کرد که رویه همکاری با آژانس و نظارت های این سازمان دیگر کما فی السابق نخواهد بود. وزیر خارجه کشورمان بار دیگر تصریح کرد که شرط هر مذاکره ای پذیرش غنی سازی است. عراقچی گریزی هم به اسنپ بک زد و به اروپایی ها خیلی ساده و روان یاد آور شد «اسنپ بک به معنی پایان نقش اروپا» است.