پیام‌های نشست شانگهای

۱۷ کشور عضو شانگهای در نشست‌های دوجانبه و چند‌جانبه و دسته‌جمعی، همگرایی‌های معناداری را به نمایش گذاشتند که آثار خود را در بسیاری از عرصه‌های جهانی و نظام بین‌الملل به جا می‌گذارد. همکاری‌های گوناگون اقتصادی، علمی، امنیتی و نظامی اعلام نشده سرفصل‌های اصلی همکاری‌های دوجانبه و چند‌جانبه بودند و اسناد امضا شده بیست‌گانه، با عناوین سند استراتژی ۱۰ ساله سازمان شانگهای، همکاری‌های علمی و هوش مصنوعی، مبارزه با مواد مخدر، مقابله با چالش‌ها و تهدیدات امنیتی، صنعت سبز، تجارت چندجانبه، توسعه پایدار انرژی و... باید به دیگر توافقات اضافه شوند. دیدار‌های مشترک چین، هند و روسیه یا دیدار‌های مشترک چین، کره‌شمالی و روسیه، از جمله نقاط نمادین در حاشیه این اجلاس بود که واکنش  را به دنبال داشت و آن را توطئه علیه امریکا توصیف کرد. مشارکت اعضای شانگهای در مانور رژه نظامی چین به مناسبت هشتادمین سال پایان جنگ جهانی دوم که قدرت‌نمایی وسیعی از توانمندی‌های متنوع نظامی چین را منتقل می‌کرد و به موازات قدرت اقتصادی چین، خودنمایی می‌نمود، سایه جدی بر آرزو‌های امریکا برای حفظ نظام تک قطبی و هژمونی جهانی و نویدبخش یک نظام چندقطبی و در دسترس در نظام جهانی بود. از سوی دیگر یک مفهوم محتوایی در انتخاب زمان این رژه نظامی، به عنوان پایان جنگ‌جهانی دوم و تأکید بر رویکرد‌های صلح و ثبات و غیر جنگ افروزانه، در نقطه مقابل رویکرد دکترین‌های تنش و جنگ‌ساز امریکا از مسیر قلدری و زورگویی یکجانبه در تعامل با دیگران، یک مخاطب جهانی را هدف قرار داده بود. در حالی که سیاست‌های کوته‌نظرانه و آرزومندانه امریکا و ترامپ و برخی کشور‌های غربی دیگر، نه تنها جهان را به واکنش و عدم پذیرش و صف‌بندی کشانده، حتی دوستان امریکا و خود امریکا را در مسیر فرسایش‌های گوناگون ناشی از سیاست‌های امریکا و ترامپ قرار داده است. ترامپ با سیاست‌های خود، بی قانونی، فراقانونی، وحشی‌گری، دیکتاتوری جهانی و یک‌طرفه با هدف سیطره و هژمونی و غارت دیگران را به مخاطب جهانی نوید می‌دهد. در حالی که نشست شانگهای در نقطه مقابل آن بر ضرورت پایان جنگ و تنش و یکجانبه‌گرایی و دیکتاتوری هژمونیک و همکاری‌های گسترده و صلح‌آمیز تأکید دارد. برخی کارشناسان جهانی، این نشست را سرفصل جدید در مناسبات و روابط بین‌الملل و آغاز مرحله جدید در مناسبات جهانی و جایگاه قدرت‌ها در نظام جهانی ارزیابی می‌کنند و سرعت‌دهنده به این تحول بزرگ را امریکا و سیاست‌های ترامپ می‌دانند که به قطب‌بندی‌های جدید در جهان کمک کرده است. این رخداد، نوعی انزوا و تقلیل جایگاه امریکا در مناسبات جهانی و نظام جهانی را تصویر می‌کند و حتی اروپایی‌ها و ائتلاف آنها در جهان، نمی‌توانند آینده خود را بدون لحاظ کردن این سازمان جهانی تصور و ترسیم نمایند و باید به قواعد و قوانین و چارچوب‌های این سازمان با هدف یافتن جایگاه مناسب، اعتنا نمایند. اصرار ترامپ بر رویکردهایش و تردید اروپا برای شکل‌دهی به یک هویت مستقل از امریکا، سراشیب فرسایش، بحران‌های امنیتی و تقلیل جایگاه بین‌المللی را به آنها نشان می‌دهد و بر سرعت تحولات جهانی خواهد افزود که بر مدار امریکا، غرب و هژمونی جهانی آنها نمی‌چرخد.

منبع: روزنامه جوان