چرا باید از برجامی که خودمان درست کردیم، بترسیم؟

انتخاب: یک مقام ایرانی اخیرا نزدیک به هیئت نظارت بر برجام اخیرا خبر داده که احتمالا رئیس جمهور روز چهارشنبه هفته جاری در گفتگوی زنده رادیو و تلویزیونی، برنامه‌های مرحله‌ای ایران برای انجام اقدامات متقابل در برابر خروج امریکا از برجام را اعلام خواهد کرد. به گفته او، کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود، اولین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و همچنین بدعهدی کشور‌های اروپایی در اجرای تعهداتشان است. رحمان قهرمان پور، تحلیلگر مسائل بین الملل درباره این تصمیم می‌گوید: از این نظر که می‌تواند ما را از این وضع انفعال در بیاورد، حرکت مثبتی است. رحمان قهرمان پور در گفتگو با خبرنگار «انتخاب» درباره این خبر که ممکن است حسن روحانی روز چهارشنبه کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که پس از برجام متوقف شده بود، را اعلام کند، گفت: این اقدام از این نظر که می‌تواند ما را از این وضع انفعال در بیاورد، حرکت مثبتی است. به هر حال تمام دنیا و افکار عمومی شاهد این هستند که ترامپ نه تنها از برجام خارج شده، بلکه خلاف بین المللی و خلاف منشور سازمان ملل، یک نیروی نظامی رسمی کشور را بر در گروه تروریستی قرار داده؛ معنای ان مشخص است و تبعات حقوقی زیادی دارد. قهرمان پور ادامه داد: مسئله دیگر این که قرار بود در چهارچوب برجام ایران بتواند نفت خود را بفروشد و از امتیازات اقتصاد جهانی بهره بگیرد. اما ترامپ رسما اعلام کرده که نمیخواهد اجازه دهد که ایران نفت خود را بفروشد و سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران را در پیش گرفته. از آن سو هم خیلی از بانک‌های بزرگ جهانی بخاطر امریکا حاضر به همکاری با بانک‌های ایرانی نیستند. هم این امریکایی‌ها از برحام خارج شده اند هم اروپایی‌ها اینستکس را اجرا نمی‌کنند؛ بنابراین در چنین شرایطی هم از نظر حقوقی هم از نظر سیاسی ایران به نوعی حق دارد که اقدام متقابل انجام دهد. این بحثی بود که آقای ظریف در چارچوب مذاکرات برجام هم مقاومت زیادی روی آن داشتند. ممکن است ایران گام‌های دیگری هم بردارد او در ادامه افزود: به نظرم این گام اولی است که ایران بر می‌دارد و اگر در ادامه اروپایی ها، رفتارشان مورد بازبینی قرار ندهند یا امریکایی‌ها به این رفتار ادامه دهند، به احتمال زیاد ایران گام‌های دیگری هم بر خواهد داشت که بتواند شرایط را تغییر دهد و از ادامه وضع موجود جلوگیری بکند. ترامپ دو خط قرمز ایران را رد کرده؛ تروریستی اعلام کردن سپاه و سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران این تحلیلگر مسائل بین الملل درباره احتمال مذاکره میان ایران و آمریکا و اینکه آیا اقدام متقابل ایران برای موازنه و برابر شدن قدرت‌ها و زمینه سازی برای مذاکره است، هم گفت: بحث برابری ریالی نداریم که بگوییم حتما ایران و سایرین قدرتشان برابر می‌شود و بعد مذاکره می‌کنند. آن چیزی که وجود دارد این است که فشاری که امریکا و اروپا به ایران آورده اند و ایران هم یک نوع صبر استراتژیک در پیش گرفته، باعث شده که طرف مقابل احساس کند که ایران به رفتار خود ادامه خواهد داد و بنابر این فشار‌ها را به نوعی بیشتر کرده. یعنی ترامپ بدون توجه به رفتار‌های ایران این دو خط قرمز ایران را پشت سر گذاشته یعنی هم سپاه را در فهرست تروریستی قرار داده و هم سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران را در پیش گرفته. هر دو اتفاق چندان ناشی از اقدامات ما نبود که امریکایی‌ها بخواهند ان را مستمسک قرار بدهند. ایران می‌خواهد قدرت چانه زنی پیدا کند قهرمان پور ادامه داد: منطق و فلسفه حرکت ایران این است که طرف مقابل احساس نکند که می‌تواند به فشار‌های موجود ادامه دهد و ایران در مقابل هیچ واکنشی نداشته باشد. به همین خاطر معتقدم که این گام، گام نهایی ایران نیست و احتمالا گام ابتدایی خواهد بود. هدف این نیست که برابری ایحاد شود، هدف این است که در مرحله اول فشار‌های موجود متوقف شود و در مرحله دوم اگر امکان بازگشت به نقطه شروع از برجام وجود نداشته باشد حداقل ایران بتواند یک حرکت مقاوم سازی انجام دهد. این حرکت موازنه کننده به معنای برابری نیست؛ بلکه به معنای این است که ایران هم به کارایی لازم برای چانه زنی خود دست پیدا کند. چرا باید از برجامی که خودمان درست کردیم بترسیم؟ / چرا باید دست خودمان را ببندیم؟ قهرمان پور درباره تحریم‌های هسته‌ای آمریکا علیه ایران و اینکه ایران نمی‌تواند آب سنگین تولیدی خود را مطابق برجام از کشور خارج کند و ناخواسته ممکن است برجام را نقض کرده باشد، گفت: برجام را خود ایران درست کرده؛ قرار نیست که ما از چیزی که خودمان درست کردیم، بترسیم. به هرحال در حال حاضر آمریکا برجام را نقص کرده و از آن خارج شده. در طول مذاکرات همه بحث‌ها حول این بود که چطور از خروج ایران از برجام جلوگیری کنند؛ هیچکس بحث نکرد که اگر روزی امریکا خارج شد، چه باید کرد. واقعیت این است که از نظر سیاسی و حقوقی وضعیت برجام یک وضعیت صفت و سخت نیست. فرض کنید الان بگویند ایران به تعهدات خود عمل نکرده. آژانس تایید کرده که ایران به تعهدات خود عمل کرده، اما از طرف دیگر امریکا می‌گوید من قبول ندارم. وقتی خود امریکایی‌ها قبول ندارند ما چرا دست خودمان را ببندیم. او ادامه داد: برجام خیلی جا‌ها سکوت کرده و یا ابهام دارد و شفاف نیست. در مرحله اول باید از این‌ها شروع کنیم. مثل همین داستان آب سنگین؛ در برجام گفته شده که اب سنگینی که ایران تولید می‌کند، بایستی در عمان ذخیره کند و بعد بفروشد. آمریکایی‌ها می‌گویند شما نمی‌توانید در عمان ذخیره کنید. پیشنهاد آنهاست ایران که باید تولید کند. در زمینه غنی سازی هم همین است. ایران اصل غنی سازی را پذیرفته است وقتی ان‌ها به تعهداتشان عمل نمی‌کنند. یعنی مشکل ان‌ها هستند. قهرمان پور افزود: کسانی استدلال می‌کردند که ایران حرکتی نکند که مثلا آمریکا همین را می‌خواهد؛ اما این برای زمانی بود که آمریکا خط قرمز‌های ایران را رعایت می‌کرد. اروپایی‌ها برای برجام امروز و فردا می‌کنند و هیچ اتفاق عملی هم نیفتاده. بزرگترین اتفاق فقط ثبت شدن آن در یک شرکت و روی کاغذ است. قرار بود که ما از برجام چه چیزی به دست اوریم؟ قرار بود نفت را راحت بفروشیم، پول نفت را بتوانیم به کشور برگردانیم، نیاز‌های خود را بخریم و از مزایای بانک‌های جهانی استفاده کنیم. از ان طرف هم تعهداتی مانند غنی سازی اب سنگین تعداد سانتیوفیوژ‌ها و ... دادیم. وقتی ما در عمل چیزی دریافت نکردیم ضرورتی ندارد که به روال سابق عمل کنیم. چراکه ما در عمل حسن نیت را تابت کردیم.