چرا یارانه‌ات قطع شد؟ همه‌چیز درباره معیار جدید حذف یارانه نقدی

حذف یارانه نقدی | در سال‌های اخیر، سیاست‌های حمایتی دولت در زمینه یارانه نقدی با تغییرات زیادی همراه بوده است. با تصویب قانون بودجه ۱۴۰۴، حذف یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد وارد مرحله جدیدی شده که نگرانی‌های زیادی را در جامعه ایجاد کرده است.

حذف یارانه نقدی در بودجه ۱۴۰۴؛ تصمیمی برای بازتوزیع منابع

بر اساس بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت موظف شده یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم را حذف کند. هدف از این اقدام، تخصیص منابع به اقشار نیازمند و افزایش اعتبار کالابرگ برای دهک‌های پایین درآمدی است.

معیار جدید دهک‌بندی خانوارها چیست؟

در روش جدید، دیگر درآمد یا دارایی ملاک دهک‌بندی نیست. بلکه «هزینه ماهانه هر فرد» به عنوان شاخص اصلی در نظر گرفته شده است. اگر سرانه هزینه هر نفر بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، خانوار در دهک‌های پردرآمد قرار می‌گیرد و یارانه آن حذف می‌شود.

تفاوت معیار جدید با روش‌های قبلی

در گذشته، شاخص‌هایی مانند گردش مالی، مالکیت خودرو و املاک ملاک حذف یارانه بودند. این روش با انتقادهای زیادی همراه بود، زیرا حتی مددجویان نهادهای حمایتی نیز در دهک‌های بالا ثبت می‌شدند. معیار جدید تلاش دارد با تمرکز بر هزینه‌های واقعی، عدالت بیشتری برقرار کند.

آیا هزینه‌های درمان و تحصیل معیار مناسبی هستند؟

یکی از چالش‌های مهم در روش جدید، در نظر گرفتن هزینه‌های درمان و تحصیل به عنوان بخشی از هزینه‌های ماهانه است. این هزینه‌ها ممکن است مقطعی و ناگهانی باشند و توان مالی واقعی خانوار را نشان ندهند. در نتیجه، خانوارهای متوسط یا کم‌درآمد ممکن است به اشتباه در دهک‌های بالا قرار گیرند.

حذف یارانه خانوارهای نیازمند؛ یک خطای سیستمی؟

اگر یک خانواده با درآمد محدود به دلیل بیماری یا شهریه دانشگاه فرزندش هزینه زیادی متحمل شود، در معیار جدید به‌عنوان دهک پردرآمد شناخته شده و یارانه‌اش قطع می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به محرومیت افراد نیازمند از حمایت‌های دولتی شود.

نقش سامانه‌های اعتراض در اصلاح دهک‌بندی

رئیس سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرده است که افراد می‌توانند از طریق سامانه سیمین یا سامانه حمایت وزارت رفاه نسبت به حذف یارانه اعتراض کنند. این فرآیند مستمر است و روزانه ۱۰ تا ۱۲ هزار تغییر ساختار خانوار در کشور ثبت می‌شود.

جزئیات محاسبه سرانه هزینه خانوار

احد رستمی، رئیس مرکز مطالعات رفاهی، اعلام کرده است که هزینه اجاره مسکن در محاسبه سرانه لحاظ نمی‌شود. این سرانه بر اساس داده‌های بودجه خانوار مرکز آمار ایران و بعد خانوار محاسبه شده است. برای دهک هشتم، سرانه هزینه ۱۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

فرصت اعتراض خانوارها به حذف یارانه

از ابتدای شهریورماه، سرپرستان خانوار به مدت ۲۰ روز فرصت دارند برای مشاهده جزئیات یا ثبت درخواست به سامانه حمایت مراجعه کنند. اطلاعات اظهاری در حوزه‌های درآمدی، تراکنش‌های بانکی و محل سکونت با داده‌های ثبتی دستگاه‌های متولی صحت‌سنجی می‌شود.

منابع حاصل از حذف یارانه‌ها صرف چه می‌شود؟

مطابق قانون بودجه، دولت مکلف است حداقل ۴۰۰ هزار میلیارد ریال از منابع حاصل از حذف یارانه نقدی را به بسته حمایت از معیشت محرومان اختصاص دهد. این منابع برای حمایت از خانوارهای دچار فقر شدید و افزایش اعتبار کالابرگ استفاده خواهد شد.

تحلیل نهایی: آیا روش جدید دهک‌بندی منصفانه است؟

با وجود تلاش دولت برای اصلاح نظام یارانه‌ای، روش جدید دهک‌بندی با چالش‌هایی همراه است. در نظر گرفتن هزینه‌های متغیر مانند درمان و تحصیل ممکن است منجر به شناسایی اشتباه خانوارها شود. لازم است پس از اجرای دو ماهه، ارزیابی دقیقی از میزان نارضایتی و دقت این روش انجام شود.

پیشنهادات برای بهبود نظام دهک‌بندی

• در نظر گرفتن میانگین هزینه چند ماه به جای یک ماه

• لحاظ کردن نوع هزینه (ثابت یا متغیر)

• ایجاد امکان بررسی مجدد برای خانوارهای حذف‌شده

• افزایش شفافیت در فرآیند محاسبه دهک‌ها

نتیجه‌گیری: گامی به سوی عدالت یا چالشی تازه؟

تغییر معیار دهک‌بندی از درآمد به هزینه ماهانه، اقدامی جسورانه در مسیر اصلاح نظام یارانه‌ای است. اما موفقیت آن وابسته به دقت در اجرا، شفافیت در اطلاع‌رسانی و امکان اعتراض برای خانوارهای آسیب‌دیده خواهد بود.