پول کالابرگ چهارم از کجا جور شد؟ | بهای کالابرگ جدید اعلام شد
گزارش تحلیلی درباره منابع ۲۷ هزار میلیارد تومانی کالابرگ مرحله چهارم؛ ریشه در جابجایی بودجه و منابع هدفمندی بدون اتکا به حذف دهک‌ها یا مالیات بر ارزش‌افزوده—و پرسش‌هایی درباره شفافیت و پایداری آن.
اجرای مرحله چهارم کالابرگ الکترونیک در وسط فشارهای اقتصادی و تورم، اهمیت ویژه‌ای دارد. گرچه رقم ۲۷ هزار میلیارد تومان نشان‌دهنده اراده دولت در حمایت از معیشت دهک‌های پایین است، اما محور توجه رسانه‌ها و افکار عمومی به محل این منابع و شیوه تأمین آن معطوف شده است.
چه خبر است؟
-
۲۷ هزار میلیارد تومان برای مرحله چهارم کالابرگ به‌تازگی تأمین و به حساب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی واریز شده است
-
مقام‌های دولتی تأکید کرده‌اند که این منابع از مسیرهایی غیر از منابع پایدار قانون بودجه تأمین شده‌اند
منابع قانونی و تدوین در قانون بودجه
طبق تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۴، دو مسیر برای تأمین منابع کالابرگ تعیین شده:
-
صرفه‌جویی از حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی
-
منابع مالیات بر ارزش‌افزوده
با این حال، در عمل برای مرحله چهارم، هیچ‌کدام از این دو مسیر اصلی مستنداً استفاده نشده‌اند. به جای آن، از «اختیارات قانونی برای جابجایی در بودجه عمومی، منابع سازمان هدفمندسازی و اولویت‌بندی هزینه‌ها» استفاده شده است
سهم‌بندی و عدم کفایت حذف دهک‌ها
-
آمارها نشان می‌دهد تعداد مشمولان طبقات متوسط و پایین از تیر تا مرداد از حدود ۴۹ میلیون نفر به ۴۶ میلیون نفر کاهش یافته است؛ یعنی حذف حدود ۳ میلیون یارانه‌بگیر .
-
اما این کاهش به‌تنهایی قادر به تأمین هزینه ماهانه حدود ۲۶ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی نیست. لذا جابجایی منابع در بودجه ملزم شده است
روند مواجهه با منابع و شفافیت
-
بر خلاف دوره قبلی، برخی رسانه‌ها ادعا کردند یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی تأمین شده بود. اما در بررسی جدید مشخص شد این بار هیچ اتکا به منابع صندوق توسعه نشده و تمرکز بر جابجایی و منابع هدفمندی است .
-
این موضوع، شفافیت و پایداری منابع را زیر سؤال برده است.
چرا تأمین از محل VAT یا حذف دهک‌ها دنبال نشد؟
-
حذف دهک‌های پردرآمد و مالیات بر ارزش‌افزوده مسیرهایی قانونی بودند، اما یا درآمد کافی ایجاد نمی‌کردند یا معطوف به اهداف دیگر بود.
-
به همین دلیل، به‌جا یا کنار این منابع، از منابع قابل انعطاف‌تر (بودجه عمومی و هدفمندی) استفاده شد.
ابهامات باقی‌مانده و پرسش‌های مهم
-
سهم دقیق هر منبع – مثلاً چه‌قدر از منابع هدفمندی و چه‌قدر از جابجایی بودجه— هنوز مشخص نیست .
-
مشخص نیست این جابجایی‌ها باعث تعویق در کدام پروژه‌های عمرانی یا جاری شده‌اند.
-
نبود جدول زمانی و افشای ردیف‌های هزینه‌ای، موجب شده ابهام درباره پایداری منابع باقی بماند.
مقایسه با دوران قبل
-
در مراحل گذشته، منابع مالی کالابرگ مرحله‌ای از صندوق توسعه ملی تأمین شده بود (یک میلیارد دلار)، اما اکنون وضعیت متفاوت و کمتر شفاف است .
-
این تغییر در منابع می‌تواند روی اثربخشی و تداوم حمایت تأثیرگذار باشد.
نتیجه‌گیری: فرصت یا ریسک؟
تأمین سریع ۲۷ هزار میلیارد تومان نشان‌دهنده تمرکز دولت بر کمک به اقشار آسیب‌پذیر است. اما:
-
مزایا: اجرا سریع، انعطاف‌پذیری، کاهش فوری فشار معیشتی
-
معایب: نبود شفافیت در منابع، ریسک تعویق پروژه‌های دیگر، تداوم‌ناپذیری
برای اعتماد عمومی و عملکرد مؤثرتر، لازم است دولت جزئیات منابع را منتشر کرده و راهبرد پایداری مالی طرح را ارائه دهد.
جدول واریزی منابع کالابرگ مرحله چهارم
| ردیف | تاریخ واریز | مبلغ تخصیص‌یافته | منبع تأمین | توضیحات تکمیلی |
|---|---|---|---|---|
| 1 | شهریور 1404 | 27,000 میلیارد تومان | جابجایی بودجه عمومی + منابع هدفمندی + اولویت‌بندی هزینه‌ها | طبق اعلام دولت و سازمان برنامه و بودجه؛ واریز به حساب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی |
| 2 | مرحله قبل (پایان 1403) | حدود 1 میلیارد دلار معادل ~40 هزار میلیارد تومان | صندوق توسعه ملی | برای اجرای دوره قبلی کالابرگ |
| 3 | مرداد 1404 (حذف دهک‌ها) | صرفه‌جویی ناشی از حذف ~3 میلیون یارانه‌بگیر | مسیر قانونی تبصره 13 بودجه | کفایت کامل نداشت و به‌تنهایی هزینه کالابرگ جدید را پوشش نداد |
همانطور که دیده می‌شود، در مرحله چهارم برخلاف دوره قبلی، از صندوق توسعه ملی استفاده نشده و بیشتر تمرکز بر جابجایی بودجه و منابع هدفمندی بوده است.
سهم دقیق هر منبع (مثلاً چه مقدار از هدفمندی و چه مقدار از جابجایی بودجه) هنوز به‌طور رسمی اعلام نشده است.
دیدگاه تان را بنویسید