پایان دیپلماسی نفتی دولت یازدهم/ روحانی قفل تولید داخلی را باز می کند؟

سرویس اقتصادی « فردا »- رئیس جمهور کشورمان صبح امروز با حضور در جمع مردم گلستان اعلام کرد که هفته آینده لایحه بودجه 94 را بدون کسری تقدیم مجلس می کند و این در شرایطی است که دولت یازدهم در جریان بودجه نویسی سال آینده با 2 معضل اساسی مواجه است. معضل اول جایی بود که عربستان با توجه به نزدیک شدن زمان تمدید مذاکرات ایران با 5+1 دشمنی های خود را با کاهش قیمت نفت آشکار کرد. دولت آل سعود که از تعامل ایران و غرب واهمه داشته و دارد، در طول ماه های اخیر به تدریج نرخ فروش نفت خود را پایین کشید تا به واسطه آن، قیمت جهانی نفت به خصوص در منطقه خاورمیانه با کاهش چشمگیری مواجه شود. در پی این اتفاق بود که قیمت هر بشکه نفت که بیش از 100 دلار به فروش می رفت به یکباره با کاهش بیش از 20 دلاری مواجه شد و در هر بشکه با 80 دلار به فروش رسید. با اقدام هر چند سعودی ها خود نیز ضرر می کردند، اما تقابل و دشمنی آنها با ایران به سبب هم نشینی با صهیونیست ها به جایی رسیده که این ضرر را در فروش نفت خود به جان خریده و حاضر شدند اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار دهند. معضل دوم بلافاصله بعد از خبر تمدید مذاکرات بین ایران و غرب روی داد. جایی که خبر رسید به دنبال تصمیم اوپک برای حفظ تولید خود، قیمت جهانی نفت 6 دلار دیگر در بازار کاهش یافته و به 72 دلار رسیده است. این در شرایطی بود که در طول یک دهه گذشته کاهش این چنین قیمت نفت امری غیر طبیعی به نظر می رسید و با رسیدن قیمت نفت به 72 دلار، رکورد بالاترین میزان کاهش قیمت در طول 3 سال گذشته در فروش نفت به ثبت رسید. این اتفاق نیز به سبب افزایش میزان تولیدات نفتی اوپک انجام گرفت و این خطر را ایجاد کرد که قیمت هر بشکه نفت تا سقف 60 دلار نیز پایین آید. در حال حاضر در اوپک کشورها به 2 دسته تقسیم می شوند که دسته اول کشورهای با ذخیره ارزی بالا و دسته دوم کشورهای با ذخیره ارزی پایین هستند. گروه اول کاهش نزدیک به 32 دلاری قیمت نفت را چندان احساس نخواهند کرد اما گروه دوم که ایران، ونزوئلا و نیجریه نیز جزو این دسته از کشورها هستند، برنامه ریزی مدیریت کشور و طرح های عمرانی خود را بر اساس قیمت هر بشکه 100 دلار بسته بودند و به همین دلیل در اجلاس اخیر اوپک خواستار تعدیل تولیدات اوپک شدند. درخواستی که مورد موافقت قرار نگرفت و خطر کسر بودجه را در این کشورها ایجاد کرد. این 2 اتفاق سبب شد تا بازار نفت ایران نیز دچار معضلاتی شود. چراکه دولت یازدهم در جریان ارائه بودجه سال 93 به مجلس قیمت هر بشکه نفت را 100 بسته بود و این کاهش قیمت ها چراغ قرمز کسری بودجه در زمستان را روشن می کرد. در این باره هرچند دولتی ها معتقدند که این کاهش قیمت تاثیری در روند فعالیت های دولت و بودجه سال جاری نخواهد داشت، اما بدون شک این اظهارات برای فرار دولت از هجمه های ایجاد شده مبنی بر مبتنی بودن اقتصاد ایران به نفت است. چراکه بر کسی پوشیده نیست که اقتصاد ایران به نفت وابسته است و کارشناسان اقتصادی بارها و بارها این مسئله را به گوش دولت های مختلف رسانده اند اما بی توجهی به این موضوع سبب شد تا اتفاق چند کشور موجب شود ایران با چالش بودجه ای مواجه شود. اقتصاد نفتی کنار گذاشته می شود؟ در طول سال های گذشته کارشناسان بسیاری در خصوص وابستگی اقتصاد ایران به نفت و لزوم خروج اقتصاد از این وضعیت هشدار داده اند. شب گذشته نیز رئیس مجلس شورای اسلامی در گفتگوی زنده تلویزیونی خود با مردم از وابستگی اقتصاد ایران به نفت خبر داد و گفت: "یک سوء تفاهم در مدیریت 50 ساله کشور وجود دارد که می‌گوید اگر فروش نفت ما بیشتر شود وضع توسعه ما نیز شتاب می‌گیرد اما باید از خود بپرسیم که چرا این امر صورت نگرفته است به خاطر اینکه فروش نفت و پخش آن در اقتصاد یک تأثیرات موقتی در توسعه دارد و مشکلات توسعه را حل نمی‌کند. " حال سوالی که مطرح می شود این است که چرا باید اقتصاد ما تا این حد مبتنی بر نفت باشد. امروز کشورهایی چون عربستان، امارات، قطر و کویت نفت را تنها منبع ارتزاق مردم خود قرار داده اند و این در شرایطی است که این کشورها چاره ای جز این مسیر ندارند. چراکه این کشورها را تنها بیابان فرا گرفته و امروز تنها راهی که برای جایگزینی اقتصاد نفتی خود طرح ریزی کرده اند، صنعت گردشگری است. این در شرایطی است که ایران هم از لحاظ صنعت گردشگری و هم از لحاظ کشت و زرع و آب و هوا، وضعیت بسیار بهتر از این کشورها دارد و با التزام بر مبانی اقتصاد مقاومتی، می توان کشور را به سمت خروج از وابستگی نفتی سوق داد. حال باید منتظر ماند ودید که حسن روحانی و مردان اقتصادی دولت یازدهم با توجه به شرایط به وجود آمده برای قیمت نفت، در بودجه سال 94 برنامه ای برای خروج از اقتصاد نفتی دارند یا خیر.