چرا سوخو برای هند، اما نه برای ایران؟

در روزهایی که افکار عمومی ایران چشم‌انتظار تحقق وعده تحویل جنگنده‌های سوخو-۳۵ روسیه به تهران است، خبری از شرق آسیا توجه‌ها را جلب کرد. بر اساس گزارش رسانه های بین المللی، روسیه به هند پیشنهاد فروش ۱۱۷ فروند جنگنده سوخو-۳۵M را ارائه داده و در کنار آن، طرح تولید مشترک جنگنده نسل پنجم سوخو-۵۷ را نیز روی میز گذاشته است؛ پیشنهادی که شامل انتقال فناوری در حوزه‌های حساسی مانند موتور، رادار و اویونیک است. پیشنهاد یادشده نه‌تنها در رسانه‌های روسی بازتاب یافته، بلکه شرکت روس‌تک (شرکت دولتی صنایع نظامی روسیه) اعلام کرده قصد دارد ظرفیت تولید سوخو ۳۵ را دو برابر کند تا بتواند پاسخگوی سفارش‌های صادراتی به‌ویژه برای هند باشد. در این میان، سایت‌های تحلیلی نظیر Defence Blog وAftershock News  از «تغییر تمرکز صادراتی روسیه به سمت قدرت‌های اقتصادی آسیا» سخن گفته‌اند.

دست ایران در پوست گردو؟!

از سال ۱۴۰۱ تاکنون، بارها مسئولان نظامی و رسانه‌های داخلی از نهایی‌شدن توافق خرید ۲۴ فروند سوخو ۳۵ برای ایران خبر داده‌اند. حتی اعلام شد که این جنگنده‌ها از نمونه‌های آماده‌ای هستند که برای مصر ساخته شده بودند و پس از لغو قرارداد قاهره–مسکو، در مسیر تحویل به تهران قرار گرفتند.با این حال، در طول این دو سال، نه‌تنها نشانی از سوخو ۳۵‌ها در پایگاه‌های هوایی ایران دیده نشد، بلکه در بحبوحه تجاوزات رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان – خصوصاً با بهره‌گیری از جنگنده‌های نسل پنجم F-۳۵ – جای خالی این پرنده‌های روسی در آسمان ایران به‌شدت احساس شد.سردار سیدمهدی فرحی، جانشین وزیر دفاع، در آذرماه ۱۴۰۲ از قطعی‌شدن ورود سوخو ۳۵ به سازمان رزم نیروهای مسلح خبر داده بود. با این‌حال، پایان سال فرا رسید و هواپیماها نیامدند. چند روز قبل نیز روزنامه کامرسانت روسیه دلیل اصلی عدم صادرات سوخو ۳۵ به ایران را «جنگ اوکراین» و نیاز داخلی مسکو اعلام کرده بود. ادعایی که به نظر با توجه به خبر اخیر همکاری دهلی - مسکو  با واقعیت ها همخوانی ندارد. حال پرسشی که این‌بار نه در رسانه‌های منتقد، بلکه در سطح افکار عمومی شکل گرفته، این است: آیا روسیه در دقیقه ۹۰، ایران را دور زده است؟

چرا سوخو برای هند، اما نه برای ایران؟

برخی تحلیلگران با نگاهی صرفاً سیاسی به ماجرا، موضوع را به «دوگانگی رفتاری روسیه» نسبت داده‌اند. در همین راستا عبدا...رمضان زاده فعال سیاسی اصلاح طلب نوشته است: «پیشنهاد روسیه برای فروش جنگنده‌های پیشرفته به هند و فروش تعدادی دیگر به الجزایر و عدم فروش آن‌ها به ایران هشداری دیگر بر ضرورت بازنگری در روابط با این ناهمسایه شمالی است. بیش از ۲۰۰ سال است که روس‌ها به رغم ادعای دوستی، به وقت ضرورت به ایران ما خیانت کرده اند.»  اما واقعیت ماجرا پیچیده‌تر است. روسیه، همان‌گونه که حسین موسویان  سفیر سابق کشورمان در آلمان  اشاره کرده، منافع استراتژیک خود را دنبال می‌کند. اگر پیشنهاد انتقال کامل فناوری نظامی به هند – با وجود نزدیکی راهبردی دهلی و واشنگتن – قابل تحقق است، از آن‌روست که هند در معادلات اقتصادی و نظامی جهان یک «بازیگر تأثیرگذار» است. نه روسیه و نه هیچ قدرت نظامی دیگر، صرفاً بر اساس «دوستی سیاسی» یا «ادبیات مقاومت» اقدام به انتقال فناوری راهبردی نمی‌کنند. اصل حاکم در نظم جهانی، تأمین منافع متقابل قابل اتکاست. تا زمانی که ایران نتواند خود را در زنجیره ارزش ژئوپلیتیک یا ژئواکونومیک جهانی جای دهد، سهمی از «معاملات بزرگ» نخواهد داشت.

خراسان