بازگشـت به استعمـار کهن

استقرار ناوگروه ویژه آمریکا در سواحل ونزوئلا، یکی از مهم‌ترین تحرکات نظامی واشنگتن در نیمکره غربی طی چند دهه اخیر به‌شمار می‌رود. درحالی‌که دولت آمریکا این اقدام را بخشی از «مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر» معرفی کرده، دولت نیکولاس مادورو آن را «جنایتکارانه و غیرقانونی» و گامی در راستای تلاش برای تغییر رژیم می‌داند.  این تقابل نه‌تنها امنیت ونزوئلا، بلکه ثبات کل آمریکای لاتین و کارائیب را به چالش کشیده و بار دیگر پرسش قدیمی را زنده کرده است: آیا ایالات متحده هنوز در پی اجرای سیاست مداخله‌جویانه و تغییر رژیم در آمریکای لاتین است؟

 ابعاد نظامی استقرار ناوگروه آمریکا

بر اساس گزارش‌ها، این عملیات دریایی شامل سه ناوشکن کلاس «ایجیس» (یواس‌اس گرولی، جیسون دانهام و سامسون) است که هرکدام با بیش از ۹۰ سکوی پرتاب عمودی، قادر به حمل موشک‌های کروز تاماهاوک، سامانه‌های پدافندی و تسلیحات ضدزیردریایی هستند.در کنار این ناوشکن‌ها، یک گروه آبی - خاکی با محوریت ناوهای جنگی «ایوو جیما»، «سن آنتونیو» و «فورت لادردیل» نیز حضور دارد که حدود ۴۵۰۰ پرسنل نظامی و بیش از ۲۲۰۰ تفنگدار دریایی آماده رزم را در خود جای داده است.

حضور هواپیماهای پیشرفته P-8A Poseidon دامنه عملیات شناسایی و رهگیری را گسترش داده و احتمال استقرار زیردریایی هسته‌ای تهاجمی نیز به این مجموعه بعدی پنهانی داده است. چنین ترکیبی به روشنی فراتر از «گشت‌های ضد قاچاق» است و کاراکتر یک آماده‌باش جنگی تمام‌عیار را دارد.

روایت آمریکا: مبارزه با مواد مخدر

کاخ سفید مدعی است هدف این عملیات جلوگیری از قاچاق گسترده کوکائین و فنتانیل به ایالات متحده است. با اشاره به ضبط محموله‌های چند تنی در نزدیکی آب‌های کارائیب، واشنگتن ونزوئلا را به‌عنوان «گره اصلی تجارت مواد مخدر» معرفی می‌کند.

بر اساس این ادعا، کارتل‌های معروفی چون «ترن دو آراگوآ» در ونزوئلا و «سینالوآ» در مکزیک متهم‌اند که بحران مواد مخدر در ایالات متحده را تشدید کرده‌اند. حتی وزارت دادگستری آمریکا، شخص مادورو را متهم به رهبری «کارتل خورشید» کرده است.

اما پرسش اساسی اینجاست: اگر هدف صرفا مقابله با قاچاق مواد مخدر است، چرا به جای تقویت گارد ساحلی یا عملیات مشترک منطقه‌ای، یک ناوگروه عظیم با تفنگداران دریایی و زیردریایی هسته‌ای اعزام شده است؟ چنین نیروی چندلایه‌ای عملا برای حمله به یک دولت طراحی می‌شود، نه برای مقابله با قاچاقچیان.

تهدید به تغییر رژیم

نیکولاس مادورو در سخنرانی اخیر خود حضور ناوهای آمریکایی را «اقدامی جنایتکارانه و غیرقانونی» خواند و هشدار داد که هرگونه حمله به ونزوئلا «حمله به کل آمریکای لاتین و کارائیب» محسوب می‌شود.

او در واکنش به تهدیدات واشنگتن، دستور آماده‌باش به ۴.۵ میلیون نیروی بسیج مردمی داد؛ ساختاری که در زمان هوگو چاوز پایه‌گذاری شد و امروز بخشی از نیروهای مسلح بولیواری محسوب می‌شود.

مادورو معتقد است هدف واقعی آمریکا، نه مبارزه با مواد مخدر، بلکه ایجاد فشار حداکثری برای تضعیف و سرنگونی دولت اوست. این برداشت بی‌پایه هم نیست: واشنگتن از سال ۲۰۱۹ «خوان گوایدو» را به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت به رسمیت شناخت، تحریم‌های نفتی گسترده علیه ونزوئلا وضع کرد و حتی در سال ۲۰۲۰ نیز ناوگان دریایی خود را به بهانه مشابه اعزام کرده بود.

استقرار چنین ناوگروهی، یک پیام آشکار ژئوپلیتیکی دارد: آمریکا می‌خواهد نشان دهد که همچنان قدرت مسلط نیمکره غربی است و هر دولت مخالفی در حیاط خلوت سنتی‌اش باید هزینه بپردازد.

تقابل با نفوذ روسیه و ایران

در سال‌های اخیر، روابط نظامی - اقتصادی کاراکاس با مسکو و تهران گسترش یافته است. پروازهای باری و نفتی میان ایران و ونزوئلا و همچنین حضور مشاوران روسی در ارتش ونزوئلا، بارها خشم واشنگتن را برانگیخته است. اعزام ناوگروه به دریای کارائیب می‌تواند نوعی سیگنال بازدارنده علیه حضور این دو بازیگر باشد.

کشورهای آمریکای لاتین که تجربه کودتاها و دخالت‌های واشنگتن را دارند، نسبت به این استقرار نگران‌اند. همان‌طور که مادورو گفت، هر تجاوزی به ونزوئلا می‌تواند به درگیری گسترده در منطقه بینجامد. 

هم‌زمان با تهدید نظامی، آمریکا با تحریم‌های تازه و توقیف دارایی‌های ونزوئلا، به دنبال فلج کردن اقتصاد این کشور است. حضور تفنگداران دریایی و تجهیزات پیشرفته احتمال اجرای عملیات محدود علیه اردوگاه‌های شبه‌نظامی یا زیرساخت‌های حساس ونزوئلا را تقویت می‌کند.

استقرار ناوگروه ویژه آمریکا در نزدیکی ونزوئلا، در ظاهر با شعار «مبارزه با مواد مخدر» توجیه شده، اما در عمل حامل پیام‌های روشن‌تری است: فشار حداکثری بر دولت مادورو پس از پیروزی انتخاباتی‌اش، هشدار به روسیه و ایران برای کاهش حضور در کاراکاس و یادآوری به کشورهای منطقه که نیمکره غربی همچنان «حیاط خلوت» ایالات متحده است.

این تحرکات، یادآور الگوهای تکراری مداخلات گذشته واشنگتن در آمریکای لاتین است: از کودتای ۱۹۵۴ در گواتمالا تا اشغال پاناما در ۱۹۸۹. پرسش اساسی این است که آیا در قرن بیست‌ویکم نیز ایالات متحده همچنان همان سیاست قدیمی «تغییر رژیم» را در آمریکای لاتین دنبال خواهد کرد؟

منبع: صبح نو