«دنبلان» گنجی که شناخته نشد +عکس
فقدان برنامه جامع فروش و صادرات گیاهان دارویی و کمیاب دامنه‌های دشت اردبیل و مغان موجب شده است که این کالای ارزشمند اقتصادی ، در بازار اردبیل به قیمت‌های نازل به فروش رود.
به دلیل اقلیم کم‌نظیر استان اردبیل، تنوع گیاهان کوهی و دارویی در این استان قابل توجه است. در واقع در هر یک از شهرستان‌ها نمونه‌های متنوعی از گیاهان دارویی خودرو و وحشی شناسایی شده است.
خواص دارویی و درمانی این گیاهان موجب شده است، این روزها پزشکان طب سنتی متمسک به گیاهان دارویی باشند و درمان بسیاری از دردها را در مصرف گیاهان کوهی ببینند.
قابلیت کم‌نظیر گیاهان دارویی استان در وضعیتی است که هیچ برنامه مشخصی برای ساماندهی و فروش قاعده‌مند این گیاهان و ایجاد ارزش‌افزوده از آن ها وجود ندارد.
گیاهان کوهی، ثروت زمین اردبیل
تاکنون رقم قطعی در خصوص تعداد گیاهان دارویی استان اردبیل اعلام نشده است. مسئولان اعداد ۲۰۰ تا ۴۰۰ را برای تعداد گونه‌های گیاهان دارویی به کار می‌برند و این تعداد شامل انواع گیاهان بومی و غیربومی، وحشی و زراعی است.
اعلام نشدن عدد قطعی خود گواه بر تنوع گیاهان دارویی در این شهرستان و ضرورت مطالعه بیش از پیش است.
بطوریکه بررسی‌ها نشان می‌دهد هر یک از گیاهان کوهی و دارویی در این شهرستان بخشی از ثروت اقلیم آن محسوب شده و به دلیل خواص کم‌نظیری که دارد، در همه جای دنیا می‌تواند مشتریانی داشته باشد.
طی سال‌های اخیر با بهبود وضعیت جوی و افزایش بارندگی‌ها پس از خشکسالی ها، قارچ دنبلان به عنوان گران‌ترین قارچ وحشی نیز در لیست گیاهان کوهی قرار گرفت.
این قارچ که در عمق ۳۰ سانتی‌متری خاک و در مجاورت ریشه گیاهان رشد می‌کند، با نام «ترافل» به الماس آشپزخانه شهرت دارد و به دلیل کمیاب بودن جزو مواد غذایی گران‌قیمت محسوب می‌شود.
دامنه‌های بارور سبلان موجب شد سال گذشته مطابق اظهارات مدیران کشاورزی مشگین شهر نزدیک به ۲۰۰ تن از این محصول تولید شود.
البته لازم به ذکر است میزان تولید سایر گیاهان کوهی به دلیل اینکه به مانند دنبلان گران‌قیمت نیستند اغلب برآورد نمی‌شود و گیاهان خودرو به شیوه‌های سنتی جمع‌آوری و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برداشت و فروش به شیوه سنتی
مقابل بازار زرگران اردبیل سال‌ها است در اردیبهشت و خردادماه شاهد فروش گیاهان کوهی است.
انواع «تره»، «یملیک»، «اولیک»، «یارپوز» و «بولاغ اوتی» و در سال‌های اخیر قارچ کمیاب «دنبلان» در دسته‌های کوچک هر یک به قیمت نازل به فروش می‌رسد.
یکی از فروشندگان محل جمع‌آوری این گیاهان را منطقه مغان عنوان کرد و به خبرنگار مهر گفت: ما همه‌ساله بهار که از راه می‌رسد، گیاهان کوهی را از دشت‌ها، تپه‌ها، کنار رودخانه‌ها و حتی اراضی بی‌استفاده کشاورزی جمع‌آوری می‌کنیم.
رضا غلامی با بیان اینکه این گیاهان خودرو هستند، اضافه کرد: بعد از جمع‌آوری در دسته‌های کوچک بسته‌بندی کرده و روی فرغون یا در بساط خود می‌فروشیم.
در تائید اظهارات این فروشنده باید گفت سال‌ها است گیاهان دارویی به همین شیوه در بازار اردبیل به فروش می‌رسد.
نه مکان مناسبی برای فروش این گیاهان تدارک دیده شده است و نه به منظور حمایت از این زارعان برنامه خاصی اجرا می‌شود.
هر چند جهاد کشاورزی استان کلکسیون گیاهان دارویی را جمع‌آوری کرده و به آموزش زنان روستایی در خصوص جمع‌آوری گیاهان دارویی می‌پردازند، شیوه سنتی فروش محصولات کمیاب دارویی که هر یک گنجینه‌های طبیعت این استان است، در وضعیتی است که با توسعه صادرات این محصولات می‌توان برای ارزش‌آفرینی اقتصادی آن برنامه‌ریزی کرد.
از سویی استقبال مشتری موجب شده است روز به روز به دست‌فروشان گیاهان دارویی اضافه شود و بانوان خانه‌دار اردبیلی با این گیاهان انواع غذاهای محلی را طبخ می‌کنند.
صادرات دنبلان بیشتر به شکل چمدانی
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان اردبیل معتقد است تولید گیاهان کوهی یا قارچ دنبلان و ریواس به اندازه‌ای نیست که برای صادرات آن برنامه‌ریزی کرد.
اصغر پرتوی پیش از این تصریح کرده بود که به دلیل اینکه سطح زیر کشت مشخص ندارند عملاً تنظیم بازار این گروه از محصولات امکان‌پذیر نیست.
وی با تأکید به اینکه در دو سال گذشته به دلیل مطلوب بودن بارندگی‌ها دنبلان در مناطقی از مشگین شهر، مغان، کوثر، خلخال و نمین حاصل آمده است، اضافه کرد: با کشت گلخانه‌ای می‌توان برای محصولاتی از این دست سطح زیر کشت تعریف کرد و البته این امر نیازمند مطالعه و آزمون‌وخطا است.
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی جهاد کشاورزی استان افزود: نمونه کشت قارچ دکمه‌ای و تولید مطلوب آن نشان می‌دهد کشت گلخانه‌ای شیوه مطلوبی برای تولید انبوه برخی محصولات است.
هر چند در دو سال گذشته تب دنبلان فراگیر شده است، با این وجود نه تنها برای کشت گلخانه‌ای این محصول اقدامی صورت نگرفته است، بلکه عمده صادرات آن به شکل چمدانی انجام شد.
بطوریکه بر اساس اعلام مسئولان صادرات دنبلان در سال گذشته پنج میلیون دلار برای استان ارزآوری به همراه داشته است.
عمده صادرات به دلیل تعریف نشدن مسیر مشخص به این شکل انجام می‌شد که برداشت کنندگان، محصول را با قیمت ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار ریالی در هر کیلو به صادرکنندگان تحویل داده و صادرکننده نیز به شیوه صادرات چمدانی گران‌ترین قارچ دنیا را با قیمت بالاتر به کشورهای آسیای میانه و فرانسه می‌رساند.
سال گذشته با مطلع شدن از ارزش اقتصادی این قارچ به حدی تب جمع‌کردن دنبلان بالا گرفته بود که برخی شهروندان که در مواقع عادی اقدام به جمع‌کردن قارچ نمی‌کنند نیز به خیل کشاورزان و مردم محلی پیوسته بودند.
چنین تبی در برخی مواقع مورد تائید نیست. چراکه بی‌اطلاعی شهروندان در نحوه جمع‌آوری گیاهان کوهی به عرصه‌های طبیعی صدمه وارد ساخته و در برخی مواقع موجب آسیب به باروری مجدد گیاه می‌شود.
ثروت خدادادی چاره مدیریتی می‌طلبد
هر چند به اذعان تمامی مدیران گیاهان کوهی استان اردبیل ارزش‌افزوده بالایی دارد، اما باید پرسید در سال‌های اخیر برای ایجاد ارزش‌افزوده این محصولات، رونق صنایع تبدیلی و حداقل بسته‌بندی و صادرات مناسب چه اقدامی صورت گرفته است؟
صادرات دنبلان در سال گذشته و امسال به شکل چمدانی در وضعیتی بود که الماس آشپزخانه در کیسه‌های پلاستیکی جمع‌آوری و به کشورهای دیگر صادر می‌شد.
این در حالی است که در کشورهای مقصد این قارچ با ایجاد ارزش‌افزوده به قیمت گزاف در اختیار مصرف کننده قرار می‌گرفت.
هر چند جهاد کشاورزی استان اعلام کرده است که برای توسعه صنایع تبدیلی، کشت گلخانه‌ای و کشت محصولات کشاورزی تسهیلاتی ارائه خواهد کرد، اما به واقع سرعت اقدامات با خروج ثروت‌های خدادادی از استان برابری نمی‌کند.
گیاهان کوهی که به قیمت نازل در بازارهای اردبیل به فروش می‌رسد، گنجینه‌های ناشناخته‌ای است که ضروری است برای اصلاح بازار فروش آن اقدام عاجل داشت.
دیدگاه تان را بنویسید