تحولات كشور تونس و علل نا آرامی ها

تحولات يكماهه اخير در كشور تونس كه طبق گزارش خبرگزاري ها متجايز از 70 كشته بر جاي گذاشته است ، نگاهها را به سوي اين كشور كوچك شمال آفريقا كه جزيره ثبات و آرامش نام گرفته بود جلب نموده است اما اينكه ريشه ناآراميها در كجاست ؟ ديدگاههاي مختلفي از سوي موافقين و مخالفين و ناظران بيطرف بويژه تحليل گران مسائل بين المللي مطرح ميشود . برخي مشكلات اقتصادي و بيكاري ، عده اي تبعيض هاي طبقاتي ، گروهي فساد دستگاه حكومتي و بالاخره عده اي سختگيري هاي حكومت در خصوص آزادي هاي مدني بويژه در زمينه برخي از مراسم¬هاي مذهبي و ممنوعيت استفاده از حجاب اسلامي را دليل اصلي بحران موجود ميدانند. تونس كشور كوچكي است در شمال آفريقا بين كشور هاي ليبي و الجزاير كه مساحت آن حدود 1/10 وسعت ايران مي باشد كه جمعيتي حدود 10 ميليون نفر را در خود جاي داده است . اين كشور كه گفته ميشود در 1100 سال پيش از ميلاد بوسيله فينيقي هاي مهاجر از لبنان كشف و در 814 پيش از ميلاد دولت كارتاژ در شمال آفريقا پايه گذاري شد و تونس امروز بخشي از آن سرزمين به شمار ميرود . پس از ظهور اسلام در جزيره العرب ، سپاه اسلام به سرداري عقبه بن نافع سرزمين تونس را فتح و شهر قيروان را كه از نام ايراني كاروان گرفته شده بنا نهاد . فاطميون اولين بار در تونس دولت فاطمي را تشكيل و شهر مهديه را مقر خود قرار دادند و سپس به مصر آمده و دولت فاطمي را در مصر ايجاد كردند. در اواخر قرن 19 يعني 1881 ميلادي فرانسوي ها تونس را مستعمره خود قرار داده و تا سال 1956 ميلادي بر آن كشور مسلط بودند و زبان و فرهنگ مردم آن كشور را شديداً تحت تاثير قرار دادند. حبيب بورقيه پس از استقلال تونس تا سال 1987 ميلادي بصورت مادام العمر آنرا اداره ميكرد تا اينكه در سال مذكور زين العابدين بن علي او را بركنار و قدرت را بدست گرفت و تاكنون بر اين كشور حكومت مي كند . اين كشور در سالهاي اخير از رشد اقتصادي خوبي برخوردار بود و عليرغم قرار گرفتن در كنار دو كشور نفت خيز شمال آفريقا (ليبي و الجزاير) از منابع نفتي قابل ملاحظه اي برخوردار نمي باشد ، لذا زين العابدين بن علي سعي كرده اقتصاد اين كشور را بدون نفت اداره نمايد و در اين زمينه توفيقات فراواني بدست آورده است . دولت تونس با بهره گيري از ظرفيت صادرات نفتي و جذب توريست درآمد سرانه را به بالاترين رقم در سالهاي اخير يعني حدود 3000 دلار برساند كه در مقايسه با ساير كشور هاي آفريقايي از جايگاه متمايزي برخوردار مي باشد . اين كشور توانست در سالهاي اخير از نظر جذب سرمايه هاي خارجي كه آنهم بدليل ثبات و آرامش نسبي ، آب و هواي خوب و برخورداري از قوانين و مقررات جذب سرمايه گذاري مناسب بدست آمده است مقام اول را در آفريقا كسب نمايد . مردم تونس 99درصد عرب زبان و بيش از 90 درصد مسلمان هستند . آقاي بن علي در سياست خارجي ، تلاش خود را در توسعه روابط با همه كشورهاي جهان قرار داده است و ضمن اينكه از نظر سياسي و اقتصادي بشدت وابسته به غرب است سعي كرده با توسعه روابط با شرق و بويژه جمهوري اسلامي ايران توازن سياسي را در روابط خارجي حفظ نمايد ، اين كشور همچنين عليرغم داشتن رابطه غير رسمي با رژيم صهيونيستي با فلسطيني ها هم رابطه بسيار خوبي دارد ، بطوري كه ياسر عرفات و تعداد زيادي از فلسطيني ها و رهبران فلسطيني پس از اخراج از فلسطين اشغالي تونس را بعنوان كشور دوم انتخاب كرده و سالها در آن زندگي مي كنند. اما علت نا آراميها چيست ؟ همانگونه كه اشاره شد دلايل مختلفي براي نا آرامي هاي داخلي تونس ذكر كردند كه هركدام از آنها در جاي خود قابل بحث و بررسي است و مي تواند علل شورش ها و نا آرامي هاي اخير باشد . اين كشور عليرغم دستاوردهاي زيادي كه در عرصه سياسي و اقتصادي داشته است از مشكلات بسياري از قبيل كسري بودجه ، اشتغال و بيكاري ، عدم توازن در تعامل اقتصادي با اروپا ، عدم وجود آزادي هاي سياسي وسيطره حزب حاكم بر مقدّرات كشور و مخصوصاً نارضايتي شديد مردم از محدوديت هاي اعمال شده جهت انجام برخي از فرائض ديني مانند حجاب اسلامي رنج مي برد . اگر چه همه موارد ذكر شده در ايجاد تنش و بروز ناآرامي ها موثر است ، ولي به نظر ميرسد آنچه كه دامنه نا آرامي ها را گسترش داده و بر خوردار از حمايت مردمي كرده است ، بي توجهي دولت به باورهاي ديني مردم و اعمال محدوديت در انجام برخي فرائض ديني بويژه ممنوعيت حجاب اسلامي است . واقعيت اين است كه اكثريت قريب به اتفاق مردم تونس مسلمان بوده و بسياري از آنان حجاب اسلامي را از مسلًمات ديني مي دانند و به همين دليل بسياري از تونسي ها متديّن ناچار شدند دختران خود را براي ادامه تحصيل به ساير كشورها اعزام نمايند و يا بصورت خصوصي و در منازل به سوادآموزي فرزندان خود بپردازند . نه تنها زنان با حجاب از ورود به دانشگاه ، مراكز آموزشي ، بهداشتي و موسسات عمومي منع شده اند بلكه حتي از تردد زنان با حجاب در خيابان ها نيز بعضاً ممانعت بعمل مي آيد . اين اقدام دولت براي مردمي كه ريشه اعتقادي قوي دارند بسيار گران تمام شده است و ذكر اين نكته ضروري است كه تونس تنها كشور عربي است كه در آن ممنوعيت حجاب اعمال مي شود . بنابراين اگر چه دلايل ذكر شده مهم و تاثير گذاراند ولي نمي تواند دلايل اصلي بروز ناآرامي ها باشد زيرا بسياري از كشورهاي جهان سوم بويژه كشورهاي آفريقايي مشكلات اقتصادي به مراتب سخت تر و شكننده تري دارند ولي موجب اعتراض مردمي نشده اند .