پهپاد ایرانی چگونه استراتژی امریکا را زیر تیغ برد

اقرار ترامپ به توانمندی منحصر‌به‌فرد و بی‌نظیر ایران در تولید پهپاد‌های تهاجمی و اطلاعاتی جنبه‌های مختلفی از تأثیرگذاری قدرت نظامی ایران را در معادلات منطقه و جهان به تصویر کشید. لایه عمیق‌تر این اقرار، هراس و نگرانی امریکا از توسعه سلاح‌های پیشرفته، مطرح شدن ایران در سطح رقابت‌های تسلیحاتی جهان و برتری ایران در حوزه پهپاد‌ها را در انظار عمومی نمایان ساخت.

تا چندی پیش فناوری هواپیما‌های بدون سرنشین بیشتر در انحصار ایالات‌متحده، رژیم‌صهیونیستی و چند کشور دیگر بود، اما اکنون ایران با سرمایه‌گذاری و تسلط فنی منحصر‌به‌فرد در این فناوری، توانسته است طی مدت کوتاهی خود را به یکی از پنج قدرت برتر این حوزه تبدیل کند و این انحصار را بشکند. 

 چرا ترامپ پهپاد را در سفر خاورمیانه‌ای مطرح کرد؟

ترامپ برخلاف عنوان رئیس‌جمهور صلح که با خود یدک می‌کشد، قوای خود را برای توسعه تنش‌های منطقه جزم کرده و مایل است درگیری‌های منطقه را برای تأمین امنیت رژیم‌صهیونیستی به چارچوب مدنظر خود سوق دهد که بمباران ممتد یمن و پشتیبانی از روند تغییر حاکمیت در سوریه نمونه‌های آن است، بنابراین صحبت از پهپاد ایرانی نزد حاکمان خلیج‌فارس که دیربازی است تمایلات خود را برای برقراری روابط سیاسی تقریباً پایدار با ایران بروز داده‌اند، جلوه دیگری از تفرقه‌افکنی و تداوم سیاست ایران‌هراسی امریکا را نمایان می‌سازد. 

هنگامی که ترامپ در حال جذب حداکثری سرمایه یا همان دوشیدن حاکمان عرب برای کسب درآمد‌های کلان است، نام بردن از پهپاد ایرانی هدفی جز به‌روزرسانی سیاست ایران‌هراسی ندارد؛ موضوعی که زمینه و فرصت فروش هر چه بیشتر سلاح را فراهم و مزایای بهتری را برای کاخ سفید مهیا می‌کند. 

از طرفی، وابستگی اعراب به تأمین امنیت امریکایی بیشتر و تسلط امنیتی، سیاسی و هژمونی آن را فزونی می‌بخشد. همانطور که ترامپ صراحتاً گفت که اگر ما امنیت شما را تأمین نکرده بودیم، شاید اصلاً الان نبودید، اما مخاطب حرف‌های ترامپ تنها اعراب نبودند. از منظر کاخ سفید، نمایش پهپاد ایرانی در حالی که تهدید هسته‌ای در مرکزیت پروژه ایران‌هراسی برای کل جهان قرار گرفته و ضرورت مهار هسته‌ای ایران به طور فزاینده‌ای تبلیغ می‌شود، خطر ایران را برای کشور‌ها افزایش می‌دهد. از این منظر، هنگامی که ترامپ در بحبوحه مذاکرات همچنان تهدیدات نظامی علیه ایران را فعال نگه داشته است، می‌توان پیش درآمدی از نقشه راه امریکا را ارزیابی کرد. 

در واقع، امریکا تلاش می‌کند فشار‌ها بر ایران را از سوی جامعه جهانی و اعراب نیز در میز مذاکرات دخالت دهد، از این رو توافق با ایران در صورتی اتفاق می‌افتد که در چارچوب راهبرد مذکور امریکا تعریف شود و بتواند در وهله اول امنیت اسرائیل را تضمین کند. 

 ضرورت بازدارندگی مدرن  در جنگ مدرن

تحولات عمیق در تکنولوژی و فناوری‌های مدرن روی ساخت تجهیزات نظامی اثرگذار بوده و در نتیجه دنیای جنگ‌های کلاسیک و رقابت‌های نظامی کشور‌ها را تغییر شکل داده است. 

در این میان نقش تعیین‌کننده پهپاد در جنگ‌های امروزی در جهان، از اوکراین گرفته تا غزه اثبات شده است، از این رو کشور‌های زیادی در تکاپوی کسب این توانمندی افتاده‌اند. 

با این تفاسیر، تولید سلاح‌های مدرنی، چون پهپاد در فرایند تعیین قدرت یک کشور بسیار مهم تلقی می‌شود. اگر کشوری به این فناوری‌ها دسترسی پیدا کرد، می‌تواند توازن قدرت خود را در منطقه برقرار و بازدارندگی‌اش را در برابر هر گونه تهاجم و خطر احتمالی تأمین کند. برعکس، اگر کشوری نتواند توانایی نظامی خود را به‌روزرسانی کند، حتی اگر دارای اقتصاد پویایی باشد، با فروکاست قدرت، خود را در خطر تجاوز قدرت‌های دیگر قرار می‌دهد و نمی‌تواند بقای خود را از هر تهدیدی حفظ کند. ایران نیز با درک این موضوع رایج در عرصه بازی قدرت‌ها، توانمندی‌های نظامی، چون تولید پهپاد‌ها را همپای فناوری‌های نوین به‌روزرسانی کرده است، در نتیجه نه تنها مصونیت خود را در برابر تهدیدات کشور‌های متخاصم حفظ کرده، بلکه بازدارندگی کشورهایی، چون امریکا و رژیم‌صهیونیستی را در منطقه در معرض شکست قرار داده است. 

پیش‌تر فرمانده سابق سنتکام تروریست امریکایی در منطقه به از دست رفتن برتری هوایی خود اعتراف کرده و گفته بود، نمی‌توانیم در صحنه‌ای که ایرانی‌ها با پهپاد حضور دارند، برتری هوایی داشته باشیم. 

حضور موفقیت‌آمیز پهپاد‌های ایرانی در عملیات‌های «وعده‌صادق» و همچنین استفاده ارتش یمن از این فناوری ایرانی در ضربات راهبردی به رژیم‌صهیونیستی و عبور از لایه‌های پدافندی، ناتوانی جبهه امریکایی- اسرائیلی را در برابر این دانش استراتژیک و حیاتی اثبات کرده و سبب شکست بازدارندگی مدعیان شده است. 

 هراس امریکا از دانش «بومی» 

اقرار ترامپ به توانایی منحصر‌به‌فرد پهپاد‌های ایرانی و درخشش این پهپاد‌ها در کنگره امریکا اهمیت بومی‌بودن صنایع استراتژیک مثل صنایع نظامی و هسته‌ای را روشن ساخت. 

دلیل اصلی خصومت توقف‌ناپذیر امریکا با ایران بر سر موضوعاتی، چون هسته‌ای، نظامی و سایر حوزه‌های راهبردی به خودکفایی و دستیابی ایران به دانش بومی در این فناوری‌ها برمی‌گردد. تلاش مفرط کاخ سفید برای تحمیل شرط توقف غنی‌سازی هسته‌ای و واردات اورانیوم غنی‌شده در مذاکرات، هدفی جز تخریب پلکانی دانش بومی هسته‌ای و ایجاد وابستگی مضاعف برای ایران ندارد. این الگو در مورد پهپاد‌ها هم تکرار شده است. هراس غرب از توانمندی‌های پهپاد ایرانی در هنگامه جنگ اوکراین و طرح ادعا‌های بی‌پایه از سوی کشور‌های غربی گواهی بر این ادعاست. جالب این است که بهانه‌جویی غرب برای تحت فشار قرار دادن توانمندی‌های نظامی نتیجه معکوسی داشت و به شناساندن قدرت بلامنازع پهپاد ایرانی منجر شد.

 صادرات سلاح، توسعه قدرت

ایران با صدور فناوری پهپادی به روسیه، گروه‌های مقاومت و کشور‌های همسو در جهان، به‌طور فزاینده‌ای از این ابزار برای گسترش نفوذ منطقه‌ای، افزایش بازدارندگی و تقویت روابط ژئوپلتیکی استفاده می‌کند.

امریکا و رژیم‌صهیونیستی بار‌ها نگرانی‌های خود را در رابطه با فناوری پهپادی و حتی صادرات آن به کشور‌های دیگر بروز داده‌اند. در همین راستا، رژیم‌صهیونیستی بار‌ها خواستار ممانعت از پیشرفت ایران در این زمینه شده است، چراکه این پهپاد‌ها را تهدیدی بزرگ علیه خود به حساب می‌آورد. گفتنی است ویژگی‌های پیشرفته پهپاد‌های ایرانی سبب شده است برخی کشور‌ها تلاش کنند از آن کپی‌برداری کنند. به عنوان نمونه، شرکت ترکیه‌ای «رابیت تکنولوژی» در فروردین۱۴۰۲ پهپاد انتحاری «عذاب» را معرفی کرد که کارشناسان آن را مشابه شاهد۱۳۶ می‌دانند، اما گزارشی در شبکه الجزیره بر تفاوت ساختاری آن با نمونه ایرانی تأکید کرده است.

منبع: روزنامه جوان