هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که در ذهن ترامپ چه می‌گذرد؟

خبرگزاری ایسنا: یک نشریه آمریکایی با اشاره به این‌که «گزینه جایگزین وزیر امور خارجه آمریکا یک جنگ طلب ضدایرانی است»، نوشت: روی کار آمدن مایک پمپئو می‌تواند به نابودی توافق هسته‌ای با ایران بینجامد هرچند هنوز نمی‌توان ارزیابی قطعی در این زمینه داشت. به نوشته نشریه پولتیکو، کسی که ممکن است جایگزین وزیر امور خارجه آمریکا شود، یعنی مایک پمپئو یک جنگ‌طلب تند است که پیش از این توافق هسته‌ای را فاجعه‌آمیز خوانده بود. حامیان و مخالفان این توافق اکنون می‌گویند که این تغییر ممکن است راه را برای دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا هموار کند تا به خواسته آشکارش برای کنار گذاشتن توافق سال ۲۰۱۵ دست یابد، توافقی که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما حاصل شد و ترامپ بار‌ها آن را بدترین توافق خوانده است. ترامپ روز سه‌شنبه هنگام صحبت کردن درباره تیلرسون در کاخ سفید تنها یک نکته خاص را درباره دیپلمات برکنار شده‌اش عنوان کرد؛ این‌که اختلافاتی با او بر سر مسائل داشت. ترامپ تصریح کرد: وقتی توافق هسته‌ای با ایران را در نظر می‌گیریم، من فکر می‌کنم که وحشتناک است، اما او بر این باور بود که خوب است. من حتی خواهان این بودم که آن را از بین ببرم یا کاری انجام دهم، اما تیلرسون جور دیگری فکر می‌کرد؛ بنابراین ما به معنای واقعی شبیه هم فکر نمی‌کردیم. تیلرسون ماه‌ها با ترامپ بر سر تمایل وی برای پایان دادن به توافق هسته‌ای بحث و جدل کرد، اما احتمال دارد ترامپ و پمپئو در یک طرف قرار داشته باشند. پمپئو مدت‌هاست که یکی از تندترین جنگ‌طلب‌های واشنگتن علیه ایران بوده است. وی به عنوان عضو جمهوری‌خواه کنگره گرفته بود که خواهان توقف این توافق فاجعه‌آمیز است. وی همچنین خواستار نقش فعال‌تر آمریکا برای نابود کردن نظام ایران شده بود. مارک دوبو ویتز مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که روابط نزدیکی با دولت ترامپ دارد، در این‌باره گفت: پیشنهاد جایگزینی مایک پمپئو به عنوان وزیر امور خارجه برای تمام کسانی که فکر می‌کردند ترامپ در اولتیماتومی که به اروپایی‌ها برای اصلاح توافق هسته‌ای داده بلوف می‌زند، یک زنگ هشدار است. به نوشته پولتیکو تیلرسون نیز هیچ‌گاه شیفته ایران نبوده است و هرگز همانند جان کری وزیر امور خارجه پیشین آمریکا تمایلی به گفت‌وگو با تهران نداشته است. وی هیچ‌گاه با همتای ایرانی خود به صورت دوجانبه دیدار نداشته است. تیلرسون همچنین حامی واقعی مفاد توافق هسته‌ای نیست که منجر به آزاد شدن میلیارد دلار از دارایی‌های ایران و لغو تحریم‌های اقتصادی سخت غرب علیه تهران در ازای محدودیت برنامه هسته‌ای این کشور شده است. اما وی معتقد بود که هزینه‌های خروج آمریکا از سندی که با فرانسه، آلمان، انگلیس، اتحادیه اروپا، روسیه و چین امضا کرده است، غیر قابل قبول خواهد بود و بسیار تلاش کرد تا راه‌هایی برای خوشایند ترامپ درخصوص این توافق پیدا کند. به همین دلیل است که حتی زمانی تیلرسون روز سه‌شنبه از برکناری‌اش مطلع شد، برایان هوک مشاور سیاسی ارشد وی در راه وین قرار داشت تا روز جمعه با نمایندگان انگلیس، فرانسه و آلمان بعلاوه اتحادیه اروپا دیدار و درباره روند اجرای توافق رایزنی کنند. آن‌ها امیدوارند بر سر اقدامات جدیدی به توافق برسند که پیش از فرا رسیدن ضرب‌الاجل ماه مه ترامپ را برای ماندن در توافق متقاعد کنند. رئیس‌جمهور ترامپ در ماه ژانویه به اروپایی‌ها هشدار داده که اگر توافق را اصلاح نکنند واشنگتن از آن خارج خواهد شد. وی خواهان محدودیت‌های جدید درخصوص آزمایش‌های موشکی بالستیک ایران، دائمی شدن محدودیت‌های هسته‌ای ایران در توافق و دسترسی بیشتر بازرسان بین‌المللی به سایت‌های ایران است. این در حالی است که ایران بار‌ها تاکید کرده که بر سر این موضوعات مذاکره نخواهد کرد. یک مقام غربی که به تازگی با یک مقام ایرانی گفت‌وگو کرده است، مدعی شد: تهران در حال حاضر نیز به این نتیجه رسیده است که ترامپ هیچ تمایلی برای حفظ توافق هسته‌ای ندارد. ایرانی‌ها معتقدند که خواسته‌های اخیر ترامپ برای اصلاح توافق از روی بی‌صداقتی عنوان شده و تلاشی برای ایجاد یک مانع بزرگ است. آن‌ها بر این باورند زمانی که مذاکرات به شکست بینجامد ترامپ دیگران را سرزنش خواهد کرد. مقامات ایرانی کاملا از این نتیجه اطمینان دارند و به همین دلیل بحث درباره گزینه‌های سیاسی از جمله ازسرگیری برنامه هسته‌ای‌شان آغاز کرده‌اند. با این حال هنوز این احتمال وجود دارد که توافق هسته‌ای ادامه یابد. جیمز متیس وزیر دفاع و ژنرال مک مستر مشاور امنیت ملی آمریکا هر دو دیدگاه مشابه تیلرسون را دارند. هرچند شایعاتی درباره کنار رفتن مک مستر نیز وجود دارد؛ بنابراین اکنون پیش‌بینی درباره تصمیم رئیس‌جمهور بیش از هر زمان دیگری سخت‌تر است، رئیس‌جمهوری که هر لحظه کمتر از قبل به حرف مشاورانش گوش می‌دهد. یک مقام پیشین غربی که در جریان مذاکرات هسته‌ای بوده است در پاسخ به این سوال که تغییر وزیر امور خارجه آمریکا چه تاثیری می‌تواند بر سرنوشت توافق هسته‌ای داشته باشد، گفت: پاسخ این است که من واقعا نمی‌دانم. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید که در ذهن این مرد (رئیس‌جمهور ترامپ) چه می‌گذرد. در نهایت همه چیز به احوال دونالد ترامپ در آن روز بستگی دارد.