مسکن؛ بالاخره رونق یا رکود؟

فرارو: همزمان با تلاطم در بازار ارز گزارش هایی مبنی بر تاثیرپذیری بازار مسکن از بازار ارز منتشر شد. براساس آن گزارش ها افزایش نرخ ارز موجب گرم شدن بازار مسکن شده است. اما امروز معاون بازرسی اتحادیه مشاوران‌املاك تهران ضمن تایید گفته‌های مسوولان دولتی درباره «هماهنگ‌بودن رشد قیمت مسكن و نرخ تورم» گفت: «ارزش معاملات واحدهای مسكونی در شهر تهران در 9ماه اول سال90 حدود 20 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش پیدا كرد، اما در هفته‌های گذشته از فصل زمستان، نرخ‌رشد مجددا نزولی شده، به عدد منفی 5درصد رسیده‌است كه با توجه به انتخابات پیش‌رو و اوضاع اقتصاد كلان كشور، پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال، رشد مثبت نصیب قیمت مسكن نشود.» حسام عقبایی در خصوص اظهارنظرهای موجود مبنی بر افزایش 20 تا 30 درصدی قیمت مسکن در سال جاری نسبت به سال گذشته گفت: «تا حدی می‌توان سیاست‌های دولت را در مهار قیمت مسکن در سال جاری مثبت و موثر ارزیابی کرد، به گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد اگر این سیاست‌ها اعمال نمی‌شد قیمت مسکن به مراتب بیش از میزان رشد کنونی افزایش می‌یافت.» وی افزود: «اما در مورد درصدهای احتمالی افزایش قیمت مسکن باید بگویم که کشور ما کشوری است که سالانه بانک مرکزی نرخ تورم را اعلام می‌کند و نرخ تورم ما تا جایی که من اطلاع دارم براساس اعلام بانک مرکزی حداقل بالای 18 درصد بوده است که در فصل‌های مختلف بعضا به بیش از20 درصد نیز رسیده است.» اظهارات عقبایی نشان می دهد که در بازار مسکن اتفاق خاصی رخ نداده است و احتمالا اتفاق خاصی نیز رخ ندهد. معادلات در این بازار به سادگی و به شکل آنی تغییر پیدا نمی کند، بلکه تغییر معادلات در این بازار نیازمند زمان و همچنین وجود آرامش در اقتصاد کشور است. تحلیل معاون بازرسی اتحادیه مشاوران املاک تهران دقیقا در مقابل تحلیل برخی فعالان بازار مسکن است. آن ها مدعی هستند بازار مسکن همزمان با تلاطم در بازار دلار و سکه گرم شده است و رونق به این بازار بازگشته است. این عده از فعالان بازار مسکن مدعی هستند که در اواخر سال جاری قیمت مسکن همچون 85 به شدت افزایش خواهد یافت. عقبایی در این باره معتقد است به عقیده من و با توجه به اینکه در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داریم و عرصه سیاست هم بی‌تاثیر در عرصه اقتصاد نیست، فکر نمی‌کنم که تا پایان سال، اتفاق فاحش و خاصی در قیمت مسکن بیفتد و احتمال رشد آنچنانی در بازار مسکن بیش از 10 درصد را بسیار ضعیف می‌دانم. به نظر می رسد این اظهار نظر نیز به دور از منطق نباشد. بازار مسکن هم اکنون در شرایطی به سر نمی برد که با رونق ناگهانی مواجه گردد. رونق در بازار مسکن به سه عامل اساسی بستگی دارد؛ 1- وجود ثبات در بازارهای دیگر همچون بازار ارز و طلا 2- آرامش سیاسی و اجتماعی کشور با تاکید بر شرایط سیاست خارجی و نبود مسئله ای به نام تحریم 3- رابطه عرضه و تقاضای مسکن. بررسی فاکتور اول در چند ماه اخیر نشان می دهد که بازار طلا و ارز وضعیت متلاطمی دارد، تا زمانی که این بازار به آرامش نرسد نباید انتظار داشت سرمایه های به سوی بازار مسکن سوق پیدا کند. تا زمانی که شهروندان سرمایه گذاری در بازار ارز و سکه را به سود خود می دانند به سمت بازار دیگری حرکت نخواهند کرد. در واقع بازار ارز و سکه شرایطی را ایجاد کرده است که صاحبان سرمایه از خرد گرفته تا درشت، سفته بازی در بازار طلا و ارز را به هر سرمایه گذاری دیگری ترجیح می دهند. گزاره دوم به وضعیت سیاسی و اجتماعی کشور مربوط است تا زمانی که آرامش در مسائل سیاسی کشور برقرار نشود و ثبات نسبی اجتماعی ایجاد نگردد. صاحبان سرمایه به سمت سرمایه گذاری های بلند مدت نخواهند رفت. بازار مسکن بازاری است که نیازمند صبر و حوصله و البته آرامش فراوان در عرصه های مختلف است. وضعیت تحریم ها به گونه ای است که پیش بینی وضعیت اقتصادی کشور را تا حدودی دشوار کرده است. لذا سرمایه گذاران حاضر به پذیرش ریسک سرمایه گذاری در این بازار نیستند. سومین گزاره که از اهمیت فراوانی نیز برخوردار است به مسئله عرضه و تقاضا مربوط است. در چند سال اخیر رویکرد دولت به سمت تولید مسکن بوده است. طرح "مسکن مهر" مهمترین طرح دولت در این عرصه باعث شده است. بسیاری از متقاضیان مسکن به سمت خرید خانه های ساخت دولت بروند. خانه های که با قیمت پایین و تسهیلات فراوان و البته با کیفیت نازل عرضه می شود. فراوانی تولید "مسکن مهر" باعث شده است عرضه مسکن بیش از تقاضای آن باشد. این فاکتور به تداوم رکود در بازار مسکن تاثیر فراوانی داشته است. بر اساس این تحلیل پیش بینی جهش قیمتی در بازار مسکن پیش بینی نادرستی است و افزایش کنونی قیمت مسکن کاملا با افزایش نرخ تورم در ارتباط است و مسئله ای کاملا طبیعی است. حسام عقبایی درباره آینده قیمت مسکن معتقد است: «با توجه به اینکه براساس روال معمول تا اواخر فروردین ماه اصلا بازار تحرکاتی ندارد و این تحرکات از اردیبهشت ماه آغاز می‌شود و از سوی دیگر سیاست اقتصادی خاصی که جهش در بازار مسکن را به وجود آورد در برنامه کاری دولت وجود ندارد، بیان اینکه پس از سال 90 و در آستانه سال جدید حداقل در 6 ماهه اول سال، شاهد جهش خواهیم بود چندان عاقلانه به نظر نمی‌رسد.» با این حال این پرسش مطرح می شود که چرا برخی از فعالین بازار مسکن سعی دارند اوضاع این بازار را در شرایط رونق نشان دهند و از بهبود وضعیت سخن بگویند. به نظر می رسد فعالین بازار مسکن پس از مشاهده بازار ارز و طلا به این نتیجه رسیده اند که با استفاده از جو روانی جامعه و با تاکید بر بهبود وضعیت بازار مسکن، نقدینگی را به سمت این بازار سوق دهند و در واقع از وضعیت موجود سود ببرند. آن ها به این تحلیل رسیده اند که برای خروج از رکود باید نقدینگی را از بازار ارز و طلا به سمت مسکن بکشانند، به همین دلیل با ارائه ی تحلیل های غیر واقعی قصد فضا سازی برای کشاند صاحبان سرمایه به این بازار را دارند. پروژه ای که تاکنون شکست خورده است. بررسی قیمت ها در بازار مسکن نشان می دهد که وضعیت این بازار در تهران پویاتر از شهرهای دیگر است. از ابتدای سال تاکنون مسکن رشد 12 تا 20درصدی در تهران داشته است. دولت معتقد است که این رشد 12 درصد است و برخی فعالان حوزه مسکن رشد مسکن را 20 درصد می دانند. معاون بازرسی اتحادیه مشاوران‌املاك تهران این رشد را ناشی از تورم می داند. وی در این باره اظهار کرد: «در مورد درصدهای احتمالی افزایش قیمت مسکن باید بگویم که کشور ما کشوری است که سالانه بانک مرکزی نرخ تورم را اعلام می‌کند و نرخ تورم ما تا جایی که من اطلاع دارم براساس اعلام بانک مرکزی حداقل بالای 18 درصد بوده است که در فصل‌های مختلف بعضا به بیش از20 درصد نیز رسیده است. نرخ تورم اعلام شده تورمی است که در کالاهای مصرفی و سبد خانوار اعمال شده است و قاعدتا مسکن هم در این سبد جای می‌گیرد.» با این اوصاف نمی توان وضعیت کنونی بازار مسکن و افزایش قیمت ها در این بخش را به حساب رونق گذاشت. بلکه باید گفت که بازار مسکن همچنان در رکود به سر می برد و امید زیادی برای بازگشت رونق به آن وجود ندارد. مگر این که اتفاقی دیگری رخ دهد و سه فاکتور اصلی که ذکر شد تحقق یابند. اما با توجه به اوضاع کنونی تحقق این سه فاکتور نیز بسیار دور ذهن است.